कोंकणीपण : अंकीकरणाच्या काळांत कोंकणी

सांखळ निबंद 9 

कोंकणीपण : अंकीकरणाच्या काळांत कोंकणी

प्रस्तावना 

मनशाच्या इतिहासांत वेगवेगळे यूग येवन गेले. बरपी इतिहास आनी इतिहासाचे आदीं, हे नदरेन आमी तांचें वर्गीकरण केल्यार – फातरा यूग, कांशा यूग आनी लोखंडा यूग म्हळ्ळ्या वर्गीकरणाक चड मान्यताय आसा. संवसाराच्या विंगड विंगड सुवातांनी ताचें वर्गीकरण आनी वर्गीकरणाचीं वर्सांय वेगळीं आसात. पूण  अठराव्या शेंकड्या उपरांत उद्देगीकरणाक (industrialization) लागून एक नवो आधुनीक यूग सुरू जालो. हाचो प्रभाव संवसारभर पडलो. ह्या आधुनीक युगांत एक म्हत्वाचो आनी चड प्रभावशील काळ म्हळ्यार हो “अंकीकरणाचो काळ” (digital age). अंकीकरणाच्या ह्या काळांत बरें वायट सगट पातळ्ळां. अंकीकरणाच्या काळांत कोंकणीचो कितें फुडार, कोंकणी भाशेक तो कसो उपकारता म्हळ्ळ्या प्रस्नांचेर ह्या निबंदांत एक मोटवो नियाळ केला. अंकीकरणाचो संवसार म्हणटना जायत्यो गजाली हाताळूंक जातात. पूण हांवें हांगा फकत “अंकीकरणाचो काळ” हाचो अर्थ स्पश्ट करून कोंकणी संकेतस्थळांचेर/ जाळीजाग्यांचेरर, युट्यूब चॅनलींचेर, कोंकणी चलचित्रांचेर आनी व्हॉट्सॅपाचेर म्हजें चिंतप आटयलां. 

अंकीकरणाचो काळ म्हळ्यार कितें?

अंकीकरणाचो काळ वा “digital age” विसाव्या शेंकड्याचें एक मोलादीक देणें. ह्या काळाक म्हायती यूग (information age) लेगून म्हणटात. ह्या देण्या वरवीं म्हायती आनी खबरो संवसारभर, केन्नाय, कितल्याय मापान आमच्यान पाताळूंक जाता. अंकीकरण एक उद्देगीक क्रांती (industrial revolution) हाडूंक शकला.  ह्या काळाची सुरवात अदमासान 1970 वर्सा उपरांत जाली अशें जाणकारांचें मत. कारण ह्या काळा उपरांत खासगी संगणक (personal computer) आनी हेर म्हायती प्रसार करच्या यत्रांची वापरणी वाडली. ताची प्रसारणी लेगून फुंक्याक आनी चड वेगाची. हाचें फळ आमी आज लेगून भोगून आसात.

संवसारभर हाचो प्रभाव पडलो. भारतांत आनी भारतीय मनशां मदें ह्या गिन्याना वरवीं चडूच उदरगत जावंक लागली. हाकाच लागून अमेरिका आनी इंग्लेण्ड तसल्या प्रगत देसांनी आय. टी मळार चडांत चड भारतीय आपलें योगदान दीत आसात. कोंकणी मनीस लेगून हांतूं फाटीं उरूंक नात. कोंकणी भाशे खातीर वावुरच्या वावराड्यांनी अंतरजाळाचेर, संगीत आनी चलचित्रांच्या मळार आपलें देणें संवसाराक दाखोवन दिलें. एक ल्हान भाशीक समाज आसून सयत, वेगवेगळ्या कोंकणी समुदायेच्या लोकांनी कोंकणी भाशेचो परमळ आनी परजळ संवसारभर फांकयलो.  हांगां कोंकणी संकेतस्थळां/ जाळीजागे, युट्यूब चॅनली, कोंकणी चलचित्रां आनी आतांच्या काळार चड फामाद जाल्ल्या व्हॉट्सॅप प्रयोगा विशीं थोडो नियाळ केला. 

कोंकणी संकेतस्थळां / जाळीजागे (websites)

अंकीकरणाच्या ह्या काळांत कोंकणी वावराड्यांनी जायतीं संकेतस्थळां/ जाळीजागे सुरू करून कोंकणी खातीर जायतो वावर आदींच सुरू केल्लो आमकां पळोवंक मेळटा. ह्या संकेतस्थळांचेर (websites) आमकां कोंकणी बरपां, कवनां, काणयो, साहित्यीक टिका, खबरो, नेमाळीं बी वाचूंक मेळटात. हीं बरपां वाचून लोकांक टिका करूंक आनी शेरो मारूंक लेगून संद आसा. हाकाच लागून जायत्या तरणाट्या कोंकणी साहित्यकारांची वळख कोंकणी संवसारांत जावंक लागल्या. पूण कांय मापान लिपी एक आडखळ हाडटा. चडांत चड संकेतस्थळां एकेच लिपयेंत आशिल्ल्यान फकत अमकीच लिपी जाणा आशिल्लो लोक तीं बरपां वाचता. हाका उपाय कसो, आमी दोन लिपयांनी तरी आमचीं बरपां संकेतस्थळांचेर घालूंक जाय. कोंकनवर्टर (konkanverter.com) तसल्या संकेतस्थळा वरवीं आमचें अर्दें परस चड काम जालें म्हणूंक जाता. कोंकणी नेणा आशिल्ल्यांक कोंकणी गूगल ट्रान्सलेट आनी म्हायती खातीर कोंकणी व्हिकिपिडिया गरजेचीं साधनां. हांचेर कोंकणी उरबेस्तांनी नियाळ करचो. साहित्यीक संकेतस्थळां चलयतल्यांनी हीं संकेतस्थळां मोबायलाचेर जड जायनाशें जतनाय घेवची पडटली. जायतीं कोंकणी नेमाळीं जीं एकेच लिपयेंत आसात, तीं लिपयांतर करून असल्या संकेतस्थळांचेर उपलब्द करूंक जातात. 

कोंकणी युट्यूब चॅनली

कोंकणीच्या मळार, कोंकणी भास आनी संस्कृताय प्रसारूंक थोड्यो कोंकणी युट्यूब चॅनली अंतरजाळार आसात. ह्या चॅनलींनी सध्या पदां/ कांतारां, तियात्र/ नाटकां, धार्मीक कार्यावळी, चलचित्रां, लघुचित्रां, मुलाखती/ संदर्शनां, धारावाही बी सादर जातात. ह्यो चॅनली पळोवंक पकत अंतरजाळाचो संपर्क (internet connection) पुरो. खंयच्याय मनशाक संवसाराच्या खंयच्याय कोनशा थावन ह्यो चॅनली पळोवंक जातात. हांगा लिपयेचो प्रस्न लागना. संवसारभर शिंपडल्ल्या कोंकणी लोकांक बांदून हाडूंक ही एक बरी गजाल. फकत एकूच सुचोवणी आमकां हांगा दिवंक जाता – ह्या कार्यावळींनी एक ग्रांथीक/ एकरुपी कोंकणी भास वापरूंक यत्न करचो. म्हणटना एक धारावाही वा गीत आमी सादर करतात जाल्यार, फकत आमच्याच कोंकणी उप-समाजा खातीर न्हय, आख्ख्या कोंकणी समाजा खातीर आमी ती धारावही वा गीत रच्चें पडटलें. 

कोंकणी चलचित्रां

फाटल्या कांय वर्सांनी कोंकणी चलचित्रांक बरो प्रतिसाद मेळ्ळा. दरजेदार कोंकणी चलचित्रां पड्ड्यार सादर जाल्यांत. कांय चलचित्रांक राष्ट्रीय आनी आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार सयत फावो जाल्यात. चलचित्रांच्या माध्यमांतल्यान लेगून शिंपडल्लो कोंकणी लोक एकठांय येवंक लागला. चडांत चड कोंकणी चलचित्रां मनरिजवणे खातीर आसात. कांय कोंकणी चलचित्रांनी समाजीक आनी कुटुंबीक विशयांचेर नियाळ जाल्लो आमकां पळोवंक मेळटा. तेच सांगाता जर कल्पनेचेर आदारिल्लीं कोंकणी चलचित्रां (concept-based films) काडल्यार कोंकणी भाशे सांगाताच ती कल्पना लेगून लोकांक रुचतली. आतांच्या काळार लोक चलचित्रां फकत मनरिजवणे खातिरूच पळयना. तांतल्यान वेगवेगळ्या विशयांचेर चिंतप आटायिल्लें तो पळोवंक सोदता. 

कोंकणी चलचित्रांनी कोंकणी संस्कृतायेचें लेगून प्रदर्शन जावंक जाय. फकत मुखेल चार पांच कोंकणी समाजाचे लोकांची संस्कृताय न्हय. आंकड्यान ल्हान आशिल्ल्या कोंकणी लोकां विशीं लेगून म्हायती दिवचीं चलचित्रां आमकां जाय. कोंकणी चलचित्रां पळोवपी लोक हेर भाशीक समाजां परस उणो. म्हणटच चलचित्राची भास सोंपी आनी एकरुपी आसूंक जाय. गोंयांत कांय मापार असलीं चलचित्रां आदींच आयिल्लीं आमकां पळोवंक मेळटात. नवीं कोंकणी चलचित्रां फामाद करच्याक मराठी, कन्नड आनी हिंदी सिनेमांत परजळिल्ल्या कोंकणी भाशीक नट आनी नटींचो आदार घेवंक जाता. 

व्हॉट्सॅप कोंकणी 

स्मार्ट फोनाचेर आशिल्ल्या तरेकवार एप्लिकेश्‍नां मदें सध्या व्हॉट्सॅप चड फामाद. ताचे वरवीं चित्रां/ तस्बिरी, व्हिडियो कॉल, ऑडियो संदेश, वर्ड फायली बी एकामेकाक धाडूंक जातात. व्हॉट्सॅप चलोप्यांचे म्हायती परमाणें व्हॉट्सॅप वापरप्यांचो आंकडो 2012 वर्सा उपरांत वाडतूच आसा. अदमासान 650 लाख व्हॉट्सॅप वापरपी आसात. तशेंच चडांत चड व्हॉट्सॅप वापरपी भारतांत आसात. म्हणटना अंकीकरणाच्या काळांत व्हॉट्सॅप तसल्या साधना विशीं आडनदर करूंक जायना. हीच गजाल मनांत दवरून कोंकणीच्या वावरा खातीर आमच्यान व्हॉट्सॅपाचो वापर करूंक जाता. 

कोंकणी लोक सकाळीं एकामेकाक नमन करतना, फेस्तां परबांक अभिनंदन धाडटना, धार्मीक वा हेर संदेश धाडटना हेर भासांनी धाडटा (हाका आडवाद आसूं येतात). तरणाट्यांचो आदार घेवन व्हॉट्सॅपाचेर कोंकणी भाशेंत संदेश, अभिनंदन, कोंकणी वोपारी, कोंकणी सांगण्यो, मोटव्यो कविता बी रचून हेर लोकां मदें प्रसारूंक जातात. पांच वा धा मिनटांच्यो ल्हान विडियो तयार करूंक जातात. हांतूं बर्‍या जिविता विशीं, समाजीक गजालीं विशीं, कोंकणी दायजा विशीं आनी आसल्याच हेर गजालीं विशीं म्हायती दिवंक जाता. तशेंच भाशेच्या मळार कोंकणी भाशेच्या खाशेलेपणा विशीं, कोंकणी फुडार्‍यां विशीं, वावराड्या विशीं, कोंकणी कार्यावळीं विशीं, कोंकणी लोकांच्या जिवितांत आसच्या विशेश दिसां विशीं एकामेकाक म्हायती दिवंक जाता. हे वरवीं कोंकणी भाशेचो चडांत चड वापर कोंकणी लोकां मदें जातलो. 

सोंपणी 

अंकीकरणाचो हो काळ आमकां मेळ्ळिली एक वरती संद. आदीं एकामेका थावन पयस आनी आमचे मदें संपर्क नाशिल्ल्यान जायत्यो गजाली ज्यो आमच्यान करूंक जायनासल्यो, त्यो आतां करूंक जातात. ह्या मळार चडांत चडांत तरणाट्यांक सांगाता घेवन अंतरजाळाचेर कोंकणी भाशेचे वाडावळी विशीं खोलायेन नियाळ जावंक जाय. फुडलो नियाळ ह्या सांखळ निबंदां मदलो निमाणो नियाळ आसतलो. तांतूं भारता भायल्या कोंकणी लोकांनी कोंकणी भाशेक कसो तेंको दिवूं येता, ताचे विशीं हांवें नियाळ केला. 

 लांब जियेवं कोंकणी माय ! 

(भांगर भूंय – जानेर, 20, 2020)