कोंकणीपण : कोंकणी भास आनी तरणाटीं

सांखळ निबंद 6 

कोंकणीपण : कोंकणी भास आनी तरणाटीं

कोंकणी भास एक झुजारी भास. तिच्या इतिहासांत आनी घडये फुडारांत सयत ती झुजुनूच आसतली. हेरांशीं वा आपल्या लोकां मदें – हो मात एक वेगळो प्रस्न. खंयचेंय काम वा मिसांव शार्ती पावोवंक आसल्यार ताका मनशा बळ (man-power) आनी दुडवां बळ (money-power) जाय. हें मेळटच तें काम फुडें व्हरूंक थारावीक एक मांडावळ वा येवजण जाय. वेळा काळा परमाणें त्या वावरांत नवेपण/ नवेसांव खुबूच गरजेचें. अशें जर जालें ना, तर कितलेंय बरें काम आसूं, कितलोय दुडू आमकां मेळूं, अधिकृत आनी अनधिकृत म्हण कितलेंय पेंपेरें वाजयल्यारूय – आमकां आमचो वावर फुडें व्हरूंक ह्यो सगळ्यो गजाली कित्याकूच उपकारनात. जशें हेर संदर्भांनी हें खरें, कोंकणी भाशेच्या संदर्भांत सयत तें तितलेंच खरें. असल्या वेळार तरणाट्यांचें योगदान खूब म्हत्वाचें. तरणाटपण म्हळ्यार – नवेपण, सर्जनशीलता, उरबा, उमेद, इत्सा, आंवडे, अपेक्षा, म्हत्वकांशा. तरणाट्यांक जितल्या सोंपेपणान जिखूंक जाता, तितल्याच सोंपेपणान तांकां हेरांच्या सुवार्था खातीर विकुंकूय जाता. कोंकणी भाशेक कोंकणी तरणाटीं कशीं उपकारतात? ह्या निबंदांत ह्याच विशयाचेर नियाळ केला. 

कोंकणी तरणाटीं – आदीं

संवसारभर अशी एक समजणी आसा. ती चूक वा सारकी तें थारावंक मातशें कठीण. खंयच्याय कामांत सर्जनशीलता (creativity) आनी नवेपण (novelty) हाडूंक जाय जाल्यार तरणाट्यां कडे वचात. हाकाच लागून हजारांनी आंतरराष्ट्रीय मळार लेगून कंपनी आनी उद्देगसंस्था चडांत चड तरणाट्यांक आपल्या वावरांत भरती करतात. तरणाट्यांची शक्त ते पारखूंक जाणात. आपल्या वावरांत तरणाट्यांचो फायदो कितें म्हण तांकां कळीत आसा. 

कोंकणी संवसारांतूय एका काळार तशेंच जाल्लें म्हळ्यार चूक जावची ना. गोंयच्या संदर्भांत आमी पळयल्यार “कोंकणी पर्जेचो आवाज” ही चळवळ, गोंयांत कोंकणी भाशेक अधिकृत सुवात दिवचे खातीर वावुरली. राजभास कायद्यांत कोंकणीचो आसपाव जावचे खातीर जायते तरणाटे कोंकणी भाशेक मानाची सुवात मेळोवचे खातीर रस्त्यार देंवले. तरणाटे कोंकणी बरोवपी कोंकणी साहित्याचे वाडावळी पासत वावुरले. कोंकणी खातीर ते झुजारी आनी फुडारी, रायटर आनी फायटर, दोनूय जाले. कोंकणी चळवळी वेळार एक कोंकणी तरणाटो हुतात्मो वा मार्तीर लेगून जालो. ताचे मदलो एकलो फ्लोरीन वाज. असल्याच तरणाट्या कोंकणी मार्तीराक लागून आज कोंकणी भाशेक मान्यताय लाभल्या. पयले कोंकणी बसके वेळार लेगून कोंकणी तरणाट्यांचो आसपाव आशिल्लो. पूण आज मातशें चित्र बदल्लां.

कोंकणी तरणाटीं  - आतां 

एके भाशे वरवीं जेन्ना आर्थीक परिस्थिती सुदारता, तेन्ना लोक ती भास शिकूंक त्रास काडटा. ब्रिटिशांनी आपणाची इंग्लीश भास शिकोवंक संस्था वा मंडळां उबारूंक नात. पूण वेळा काळा परमाणें आंतरराष्ट्रीय पांवड्यार इंग्लीश भाशेचो म्हत्व वाडटच, लोक ती भास शिकूंक लागलो. कोंकणी तरणाट्यां मदें कोंकणी भाशे थावन पयस वचूंक हेंय एक कारण आसूं येता. कोंकणी भाशे वरवीं तांचो कितें फुडार आसा. हाकाच लागून कोंकणी तरणाटीं भारतीय भासां मदें, मराठी/ कानडी भाशेंत लेगून आपली साहित्यीक रचणा उजवाडावंक फाटीं सरनात. त्या भासांचें सामर्थ्य तांकां कळीत आसा. 

कोंकणी शिकून कितें फायदो? कोंकणी शिकून काम मेळटा? कोंकणी आमची माय भास व्हय, पूण पोटाची भास न्हय. तशेंच आनीक एक चूक समजणी जी कोंकणी लोकां मदें घोळटा – कोंकणी भास जाय तशी घास. कोंकणीपणाची उरबा आमचे मदें शेळेल्या आनी हेंच शेळेपण कोंकणीचे फुडले पिळगेक वेता. आज आमची परिस्थिती बरीशी दिसना. खंय आसात आमचीं कोंकणी तरणाटीं? खंयच्याय एका कोंकणी नेमाळ्याचेर (खंयचेय लिपयेंत) आमी नदर मारल्यार आमकां सत कितें तें दिश्टी पडटा. तरणाटे बरोवपी भोव उणें वा नाच्च म्हण दिसता. तरणाट्यांक कोंकणी चळवळींत हाडूंक आमी कितें केलां? म्हालगड्या कोंकणी वावराड्यांच्या सुवार्थाक लागून कोंकणी तरणाटीं कोंकणी थावन पयस गेल्यात काय? वा आनी हेर कसल्या कारणांक लागून? तशें जाल्यार कोंकणीचो फुडार कितें?   

कोंकणी तरणाटीं - फुडारांत

तरणाटीं समाजाचो एक मुखेल वांटो जाल्ल्यान तांचे वरवीं कोंकणीच्या फुडारा खातीर जायतें करूंक जाता. साहित्याच्या मळार, कोंकणीच्या वावरांत आनी कोंकणी मनोरंजनांत आमकां कोंकणी तरणाट्यांचो आदार घेवंक जाता. सकयल कांय सुचोवण्यो हांव वाचप्यां मुखार दवरूंक आशेतां :  

1. कोंकणी साहित्यांक

कोंकणी तरणाट्यां मदें जें नवें चिंतप आसा, सर्जनशील चिंतप आसा, तें तांणी लेखणी वापरून उतरावंक जाय. कोंकणी समाजांत सयत एक क्रांती हाडूंक शक्य आसा. कोंकणी समाजाचेर नदर मारल्यार कोंकणी लोक चडांत चड मराठी, कन्नड, मल्याळम, इंग्लीश आनी हिंदी साहित्य वाचता. हाचो लाव कोंकणी भाशेक लेगून घेवंक जाता. साहित्यांक अणकार साहित्याक खूब म्हत्व आसा. तरणाट्यांच्या आदारान हेर भासांनी आशिल्लें दरजेदार साहित्य कोंकणी भाशेंत हाडूंक जाता. इस्कोलांनी कोंकणी शिकपाक मेळची ही एक व्हडली संद कोंकणी भाशेच्या फुडाराक फायद्याची जाली. हाचो फायदो घेवन भारतांत आशिल्ल्या दर एका कोंकणी भुरग्याक कोंकणी भाशेचें मुळावें गिन्यान दिवंक जाता. हें करच्याक कोंकणी तरणाट्यांचो आदार घेवंक जाता. फकत पुस्तकांच्या रुपारूच न्हय, अंतरजाळार लेगून हो वावर करूंक जाता. सध्या भारतांत आंतरराष्ट्रीय भासो शिकपाची उरबा वाडल्या. जायतो लोक आपलो दुडू मोडून ह्यो भासो शिकता. शिकोवपी चड करून तरणाटींच आसतात. कोंकणीच्या फुडारा खातीर आमी असलें पावल कित्याक काडचें न्हय? 

2. कोंकणी वावरांत 

कोंकणीच्या वावरांत कोंकणी तरणाट्यां मदें एक व्हडलो संताप म्हळ्यार कोंकणी फुडार्‍यां मदली फूट. आमी आमच्याच लोकाशीं झुजून आसात. हेर भासांनी जेन्ना फुडारी आपणाचे भाशेच्या फुडारा विशीं भासाभास करूंक जमतात, आमचे कोंकणी फुडारी जात कात, धर्म कर्म, लिपी बोली, प्रांत प्रदेशाच्या नांवार दुसपट घडोवन कोंकणीचो एकवट भंग करूंक वावुरतात. भोव निराशात्मक गजाल ही! कोंकणी तरणाट्यां मदें कोंकणी खातीर जायती उरबा आसा. पूण ती कशी आनी खंय प्रदर्शीत करची म्हण ते नेणात. असल्या संदर्भीं कोंकणी फुडार्‍यांनी मतभेद विसरून कोंकणी तरणाट्यांक कोंकणी वावरांत वाटेंली करूंक जाता. एका परिसंवादाच्या (symposium) रुपार, जे विशय कोंकणीच्या फुडारा खातीर आनी कोंकणी मनशांच्या एकवटा खातीर बादक, ते विशय हुमटून काडूंक कोंकणी तरणाटीं कितें म्हणटात, तांचो अभिप्राय कितें हें आमी जाणा जावंक जाय. कोंकणी संस्थांनी आनी मंडळांनी कोंकणी तरणाट्यांचो चडांत चड आसपाव आसूंक जाय. हे खातीर म्हालगड्यांनी तांकां प्रेरणा दिवची. कोंकणी मनशांनी संघटीत जावची आयच्या काळाची गरज. कोंकणी संस्था, मडळां, परिशदो, कोंकणी खातीर जो वावर करतात, तो वावर मुळाव्या पांवड्या मेरेन पावूंक जाय, दिसूंक जाय. गांवां गांवांनी, शारांनी, जिल्ल्यांनी, राज्यांच्या पांवड्यार, राष्ट्रीय आनी आंतरराष्ट्रीय पांवड्यार लेगून हो वावर गरजेचो. हो कोंकणी वावर फुडें व्हरूंक तरणाट्यांनीच मुखेलपण घेवंक जाता. 

3. कोंकणी मनरिजवण (मनोरंजन) 

आयच्या आधुनीक काळांत मनरिजवणेक लेगून आमच्या समाजांत आपलेंच एक म्हत्वाचें स्थान आसा. कोंकणी चलचित्रां, धारावाहिकां, खबरो, कार्यावळी, युट्यूबाचेर लघुचित्रां, गितां-कांतारां, तियात्र नाटकां, आयोजीत केल्ले टॅलेंट शॉ, मुलाखती/ संदर्शणां बी दिसान दीस फामाद जातात. मनरिजवण एक साधन कशें वापरून कोंकणी भास जिवाळ दवरूंक जाता. एस्टर नरोन्हाचें कोंकणी गीत “कोंकणी दॅस्पाचितो” युट्युबाचेर आजुनूय गाजता. मनरिजवणेच्या ह्या शेतांत तरणाट्यां भितर एक विशेश देणें आसा म्हण आमी जाणात. कोंकणीच्या प्रसारांत तांचो तेंको मेळ्ळ्यार कोंकणी भास फुलतली, आनी हेर भारतीय भासां परीं तीय गाजतली. तरणाटीं म्हणटना जायते विशय आमकां हाताळूंक आसात. एक नेमाळें आनी एक जाळीजागो (website) आसल्यार कोंकणी तरणाट्यां मदें कोंकणी भाशे वरवींच आपले अभिप्राय, सुचोवण्यो, भोगणां उकतावंक जातात. सध्या खंयचेय एके लिपयेंत कोंकणी तरणाट्यां खातीर एकूय कोंकणी नेमाळें वा जाळीजागो ना. ही एक भोव दुखाची गजाल. 

सोंपणी

क्रिस्ता पूर्व तिसर्‍या शेंकड्यांक जियेल्ल्या भारताच्या व्हडल्या एका जाणकारान, चानक्यान सांगिल्लीं हीं उतरां “तरणाटीं आनी अस्तुरेची सोबीतकाय, हीच संवसाराची व्हड शक्ती.” तरणाट्यांची हीच सकत वापरून कोंकणीचो फुडार आमकां येवजूंक जाता. ताचे आदीं भुरगेपणारूच तांकां कोंकणी भाशेची रूच आमी दिवंक जाय. हें कशें करप तें फुडल्या निबंदांत हाताळ्ळां. 

लांब जियेवं कोंकणी माय!